نقدی بر سقف کوبیاکس در مناطق با خطر لرزه‌ای و شرایط ساخت ایران
سیستم سازه‌ای کوبیاکس یکی از فناوری‌های جدید در صنعت ساختمان‌سازی است که با کاهش وزن سقف و مصرف کمتر بتن، باعث سبک‌تر شدن ساختمان می‌شود. این سیستم که ریشه در کشورهای اروپای غربی دارد، به‌ویژه انگلستان و آلمان، در ابتدا برای مناطق کم‌لرزه توسعه یافت. با این حال، سوالات بسیاری درباره کارایی این فناوری در مناطقی با خطر لرزه‌ای بالا و شرایط خاص، همچون ایران، وجود دارد.
- عدم تطبیق با شرایط لرزه‌ای در ایران
از دلایل اصلی نگرانی‌ها درباره استفاده از سقف‌های کوبیاکس در ایران، عدم وجود استانداردهای لرزه‌ای معتبر برای این سیستم است. همان‌طور که اشاره شد، کشورهای اروپای غربی که سیستم کوبیاکس در آنها به کار گرفته شده‌اند، از مناطق با خطر لرزه‌ای بسیار کم هستند و اصولاً نیازی به ارزیابی‌های خاص لرزه‌ای ندارند. از سوی دیگر، این فناوری در کشورهای لرزه‌خیزی چون ژاپن و مناطق غربی ایالات متحده استفاده نمی‌شود. این کشورها که قوانین و مقررات ساخت‌وساز سخت‌گیرانه‌تری در حوزه لرزه‌ای دارند، کوبیاکس را به دلیل نبود استاندارد لرزه‌ای لازم در این فناوری به کار نمی‌برند.
- فقدان تاییدیه‌های لرزه‌ای در آیین‌نامه‌های معتبر
سیستم‌های ساختمانی که در مناطق لرزه‌خیز به کار می‌روند، معمولاً تحت بررسی‌ها و تاییدیه‌های خاصی قرار می‌گیرند. اما برای سیستم کوبیاکس تاکنون هیچ استاندارد معتبر لرزه‌ای تصویب نشده است. در آیین‌نامه‌های لرزه‌ای معتبر جهان، مانند آیین‌نامه‌های ایالات متحده و ژاپن، اثری از تاییدیه‌ها و دستورالعمل‌های مربوط به کوبیاکس وجود ندارد. این امر نشان‌دهنده‌ی آن است که این سیستم هنوز در آزمایش‌های لرزه‌ای کافی قرار نگرفته و نتوانسته تاییدیه‌های لازم را برای استفاده در مناطق با خطر لرزه‌ای بالا کسب کند.
- نبود نمایندگی فعال کوبیاکس در ایران
عامل دیگری که در استفاده از سیستم کوبیاکس در ایران ابهام ایجاد می‌کند، فقدان نمایندگی‌های فعال و معتبر این سیستم است. نمایندگی‌های قبلی این سیستم در ایران فعالیت خود را متوقف کرده‌اند و بسیاری از مجوزها و گواهی‌نامه‌های آنها نیز باطل شده است. عدم وجود نمایندگی رسمی، مشکلاتی را در زمینه تامین قطعات، مشاوره‌های فنی و پشتیبانی‌های لازم به وجود می‌آورد و نگرانی‌هایی را برای خریداران و پیمانکاران ایجاد می‌کند.
- پیشنهاد جایگزین: سقف‌های پیش‌تنیده و پس‌کشیده
به جای استفاده از سیستم کوبیاکس که در مناطق لرزه‌خیز به خوبی آزموده نشده، می‌توان به سیستم‌های پیش‌تنیده و پس‌کشیده روی آورد. این نوع سقف‌ها به دلیل بهینه‌سازی مصرف مصالح، بهبود عملکرد در برابر بارهای لرزه‌ای و کاهش وزن سازه، به‌عنوان یک جایگزین مناسب شناخته می‌شوند. از مزایای اصلی این سیستم‌ها می‌توان به ظرفیت بالاتر در انتقال نیروها و قابلیت شکل‌پذیری بالاتر اشاره کرد که در برابر زلزله‌های شدید عملکرد بهتری از خود نشان می‌دهند.
یک مقاله دانشگاهی و فنی نیز با هدف مقایسه‌ی سیستم‌های دال کوبیاکس و دال پپیش تنیده از نظر هزینه و مدت زمان اجرا نوشته شده است که به خلاصه سازی و تفسیر آن باید توجه کرد (اصل مقاله به پیوست در انتهای این صفحه آورده شده است). دال‌ها یکی از مهم‌ترین اجزای هزینه‌بر در سازه‌ها هستند و استفاده از فناوری‌های نوین می‌تواند به کاهش هزینه‌ها و بهبود عملکرد آنها کمک کند. در این پژوهش، ویژگی‌های هر دو نوع دال بررسی شده و مزایا و معایب آنها مورد بحث قرار گرفته است.
دال‌های کوبیاکس با کاهش مصرف بتن و سبکی سازه، باعث کاهش وزن ساختمان و کاهش مقدار میلگردهای مصرفی در پی‌ها می‌شوند. اما این سیستم نمی‌تواند مقاومت و دوام مشابهی با دال‌های پس کشیده ارائه کند. در مقابل، دال‌های پس‌کشیده با استفاده از کابل‌های فولادی با مقاومت بالا که درون غلاف هایی در بتن قرار می‌گیرند، باعث افزایش استحکام و دوام سازه می‌شوند. همچنین، این دال‌ها به دلیل تقویت سریع‌تر بتن، زمان کوتاه‌تری برای تکمیل نیاز دارند.
این مطالعه نشان می‌دهد که سیستم پیش تنیدهاز نظر مصرف میلگرد مقرون به‌صرفه‌تر است، ولی دال کوبیاکس از نظر مصرف بتن اقتصادی‌تر می‌باشد. با توجه به هزینه بالاتر میلگرد نسبت به بتن، به نظر می‌رسد که در مجموع هزینه ساخت دال پس‌کشیده کمتر است. در نهایت، دال‌های پیش تنیده به دلیل سرعت بیشتر در اجرا و کاهش زمان ساخت، گزینه‌ای مناسب‌تر برای پروژه‌هایی با زمان‌بندی فشرده هستند.
- نتیجه‌گیری
با توجه به شرایط لرزه‌خیزی بالا در بسیاری از مناطق ایران، استفاده از سیستم‌های غیر‌آزمایش‌شده و بدون تاییدیه‌های لرزه‌ای معتبر، همچون کوبیاکس، جای سوال دارد. از سوی دیگر، نبود نمایندگی فعال و معتبر این سیستم در ایران نیز ریسک استفاده از آن را افزایش می‌دهد. در نتیجه، توصیه می‌شود برای پروژه‌های ساختمانی در ایران، به جای سقف‌های کوبیاکس از سیستم‌های پیش‌تنیده و پس‌کشیده استفاده شود.
مقاله مقایسه هزینه و زمان اجرای سقف پیش تنیده ی پس کشیده و سقف کوبیاکس